Gevoeligheid voor reuma ontrafeld

Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben het mechanisme achter de gevoeligheid voor reuma opgehelderd. Het onderzoek verklaart waarom sommige mensen een verhoogde kans hebben en andere er juist tegen berschermd zijn.

Reumatoïde artritis is een chronische ontsteking van het slijmvlies in de gewrichten. Niet iedereen blijkt even gevoelig te zijn voor de ontwikkeling van reuma. Het onderzoek van het LUMC geeft hiervoor een verklaring. 

In veel virussen en bacteriën, bijvoorbeeld het griepvirus, komt een eiwit voor dat erg veel lijkt op een stukje van het menselijk eiwit vinculine. Dit eiwit komt ook in de gewrichten voor. Wanneer het immuunsysteem de ziekteverwekker wil aanpakken, kan ook de vinculine in de gewrichten worden aangevallen, waardoor een ontsteking ontstaat. Dit wordt een zogenaamde kruisreactie genoemd. Deze reactie vindt echter niet bij iedereen plaats.

Het is al langer bekend dat mensen met bepaalde varianten van HLA-antigenen een verhoogd risico hebben op reumatoïde artritis. Andere varianten beschermen de drager ervan juist. 

HLA-antigenen presenteren stukjes eiwit aan de buitenkant van de cel, zodat afweercellen een immuunreactie kunnen starten. De HLA-antigenen van mensen die beschermd zijn tegen reuma bevatten stukjes eiwit die zowel voorkomen in vinculine als in de ziekteverwekkers. Deze gelijkenis zorgt er blijkens het onderzoek voor dat er geen afweercellen worden gemaakt tegen vinculine en er dus geen reumatoïde artritis ontstaat in de gewrichten.

Het blijft echter nog een open vraag waarom reumatoïde artritis meestal pas in een latere fase door het gehele lichaam problemen veroorzaakt, want vinculine komt ook op andere plekken in het lichaam voor. 

“Misschien is het zo dat cellen in gewrichten eerder stuk gaan door wrijving. Vinculine komt dan massaal vrij en wanneer je dan afweercellen tegen dit eiwit hebt, kunnen je gewrichten worden aangevallen”, aldus de onderzoekers. Deze hypothese wordt in de toekomst nader onderzocht.

Bronnen

1. Heemst J. van et al., Crossreactivity to vinculin and microbes provides a molecular basis for HLA-based protection against rheumatoid arthritis, Nat Commun. 2015 May 5;6:6681
2. https://www.lumc.nl/over-het-lumc/nieuws/2015/mei/Mechanisme-achter-gevoeligheid-voor-reuma-ontrafeld/