Lichaamsoefening tegen verslaving

Recent verslavingsonderzoek, verricht aan het “Buffalo Research Institute on Addictions”, heeft een belangrijk neurobiologisch mechanisme ontrafeld. Aerobe lichaamsbeoefening blijkt, via beïnvloeding van de dopaminehuishouding, mogelijk te helpen bij de behandeling van verslavingen.

Cardio, ook bekend als aerobe training, verhoogt de hartslag en de ademhaling. Tijdens zo’n training wordt door het lichaam meer zuurstof verbruikt. Deze vorm van training wordt in verband gebracht met meerdere gezondheidsvoordelen. De algehele conditie (spierkracht en spieruithoudingsvermogen), het cardiovasculaire systeem en de longfunctie verbeteren. Dat is gunstig ter voorkoming van allerlei chronische aandoeningen waaronder diabetes, hart-en vaatziekten. Ook de mentale (geestelijke) gezondheid heeft baat bij lichaamsbeweging omdat het helpt bij het verminderen van stress en gevoelens van angst en depressie.

Werking via neurotransmitter dopamine

Opmerkelijker is dat er steeds meer aanwijzingen zijn dat aerobe training gunstig is bij de preventie en behandeling van middelenmisbruik en verslaving. Ook toename in middelenmisbruik (alcohol, nicotine, opioïden) en terugval kunnen worden voorkomen bij regelmatige aërobe lichaamsbeoefening. Het onderzoek gepubliceerd in “Medicine and science in sports and exercise” richtte zich op de neurobiologische aspecten van de dopaminehuishouding en hoe veranderingen hierin tot stand komen via lichaamsbeweging

Werking via mesolimbische circuit

De onderzoekers ontdekten op grond van dierexperimenteel onderzoek dat door dagelijkse aerobe lichaamsbeoefening de mesolimbische dopamine-pathway in de hersenen veranderde. Het dopminerge mesolimbische circuit heeft vooral een functie bij de regulatie van emotioneel gedrag, met name gedrag dat bepaald wordt door beloning en straf. Dopamine is een belangrijke neurotransmitter dat in verband gebracht wordt met belonen, motivatie en leren.

De fysiologische effecten van deze neurotransmitter komen tot stand door binding aan verschillende subtypen van dopaminereceptoren, waarvan de D1- en D2-receptoren de meest bekende zijn. Deze receptoren hebben verschillende locaties in de hersenen (b.v. D1-receptoren in striatum en neocortex; D2-receptore in striatum en limbisch systeem).

Recycling van dopamine

Veel drugs zoals cocaïne of bepaalde medicatie vertragen de recycling van dopamine, met als gevolg dat een overstimulatie van dopaminebanen, via o.a. het mesolimbische circuit, plaatsvindt. Daarnaast stimuleren drugs opiaatreceptoren waardoor de inhiberende (remmende) werking van bepaalde neurotransmitters (gamma-aminoboterzuur afgekort GABA) wordt opgeheven. Uit dopaminemetingen onder verslaafden blijkt dat de dopaminebalans vaak verstoord is.

Rennen op loopwiel

Om de veranderingen in de dopaminesignalering te onderzoeken via lichamelijke inspanning, werden acht weken oude ratten onderverdeeld in twee groepen. De ene helft rende gedurende zes weken, vijfmaal per week, op een loopwiel met een snelheid van 10 meter per minuut. De andere helft verbleef in de kooi en leidde een meer “zittende” leefstijl. Na 6 weken werden de hersenstructuren onderzocht met behulp van autoradiografie en specifieke stoffen die binden aan dopaminereceptoren. Hiermee kan onder andere de hoeveelheid dopaminereceptoren worden bepaald.

Verandere bindingscapaciteit van dopaminereceptoren

De ratten die vaak op het loopwiel bewogen, werden vergeleken met de dieren die werden onderworpen aan een zittende leefstijl. De actieve ratten bleken een lagere bindingscapaciteit met de D1-achtige receptoren te hebben, vergeleken met de dieren die werden onderworpen aan een zittende leefstijl. Die verminderde bindingscapaciteit werd waargenomen in specifieke hersenstructuren.

Daarnaast vertoonde de ratten uit de bewegingsgroep een verhoogde bindingscapaciteit via D2-achtige dopaminereceptoren in andere specifieke hersenstructuren (o.a. caudate putamen). Sommige van deze structuren spelen een cruciale rol via de mesolimbische dopamine pathways en/of het ervaren van postivieve belevingen zoals verlangen en motivatie. De kernen (cellichamen van zenuwcellen) reageren op de belonende effecten van gedrag waaronder verslavingsgedrag.

Conclusie

Samengevat blijkt dat aerobe lichaamsbeoefening de mesolimbische dopamineroute in het brein verandert. Misschien dat deze vorm van bewegen een verstoorde dopaminebalans bij verslaafde personen kan herstellen. Veel onderzoek benadrukt dat verslaving een complexe ziekte is. Vervolgonderzoek zal zich moeten richten op mensen die verslaafd zijn of daartoe neigen.

Referenties

https://medicalxpress.com/news/2018-05-addiction-brain-dopamine.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29613999