De rol van aerosolen in de overdracht van het coronavirus
Wetenschappers zijn het nog steeds niet eens over de exacte routes waarlangs het coronavirus zich verspreidt. Duidelijk is dat direct contact (bijvoorbeeld zoenen of een hand geven) en indirect contact (bijvoorbeeld via een deurklink of een tafel) een rol spelen en dat ook transmissie via de lucht plaatsvindt. Maar hoe groot de rol van elk van deze routes is, is nog onduidelijk. In dit artikel belichten we de hypothese van verspreiding van het coronavirus via aerosolen.
Druppels en aerosolen
Het grootste deel van alle coronavirusbesmettingen vindt plaats bij zogenoemde 'superspreading events', waarbij veel mensen in één klap zijn besmet, zoals bij kerkdiensten, koorrepetities, après-ski, cruises en marineschepen. Voor de rest verspreidt het virus zich slechts langzaam. In veel van die gebeurtenissen waren social distancing-maatregelen reeds van kracht en was het onwaarschijnlijk dat één persoon dicht bij alle aanwezigen was. Slecht geventileerde plekken als openbaar vervoer en verzorgingshuizen zijn besmettingshaarden gebleken ondanks social distancing maatregelen. Chinese gezondheidsautoriteiten hebben inmiddels erkend dat het coronavirus via aeroasolen overgedragen kan worden, en ook steeds meer wetenschappers in het westen raken daarvan overtuigd. Zo is de Duitse topviroloog Christian Drosten, adviseur van de Duitse regering, overtuigd geraakt van de grote rol van aerosolen in de virustransmissie. Volgens Drosten is ventileren zelfs belangrijker dan handen wassen en desinfecteren. In Nederland stelt onder meer Bert Blocken, hoogleraar Civiele Technieken van de TU in Eindhoven, dat aerosolen en slecht werkende ventilatie een waarschijnlijke oorzaak zijn voor de vele besmettingen in verzorgingshuizen. De patronen die in het verleden gevonden zijn bij influenza, lijken ook op te gaan voor COVID-19. Het virus kan niet goed tegen hogere luchtvochtigheid en hogere temperaturen, en zeker niet als die ook nog gepaard gaan met zonlicht. Er is daarom een redelijke kans dat de huidige teruggang in COVID-19 gevallen grotendeels een natuurlijk effect is van meer zonlicht en hogere luchtvochtigheid (ook binnenshuis) gedurende het voorjaar en de zomer en maar in beperkte mate een gevolg van social distancing. Als deze hypothese klopt, wat zijn dan concrete maatregelen die we, bovenop de richtlijnen van het RIVM, kunnen nemen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen? En die voor u in uw praktijk relevant kunnen zijn als u cliënten ziet? Doremalen, Neeltje van, Trenton Bushmaker, Dylan Morris, Myndi Holbrook, Amandine Gamble, Brandi Williamson, Azaibi Tamin, e.a. “Aerosol and Surface Stability of HCoV-19 (SARS-CoV-2) Compared to SARS-CoV-1”. Preprint. Infectious Diseases (except HIV/AIDS), 10 maart 2020. https://doi.org/10.1101/2020.03.09.20033217. Noti JD, Blachere FM, McMillen CM, Lindsley WG, Kashon ML, Slaughter DR, et al. (2013) High Humidity Leads to Loss of Infectious Influenza Virus from Simulated Coughs. PLoS ONE 8(2): e57485. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0057485 https://www.1limburg.nl/slechte-ventilatie-oorzaak-coronabesmettingen-tehuizen Philip Anfinrud, Ph.D., Valentyn Stadnytskyi, Ph.D., Christina E. Bax, B.A., Adriaan Bax, Ph.D., Visualizing Speech-Generated Oral Fluid Droplets with Laser Light Scattering, N Engl J Med 2020; 382:2061-2063, DOI: 10.1056/NEJMc2007800 https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/ondemand/video/9999604/ Yuguo Li, Hua Qian, Jian Hang, Xuguang Chen, Ling Hong, Peng Liang, Jiansen Li, Shenglan Xiao, Jianjian Wei, Li Liu, Min Kang, Evidence for probable aerosol transmission of SARS-CoV-2 in a poorly ventilated restaurant, medRxiv 2020.04.16.20067728; doi: https://doi.org/10.1101/2020.04.16.20067728 Cory Merow, Mark C Urban, Seasonality and uncertainty in COVID-19 growth rates, medRxiv 2020.04.19.20071951; doi: https://doi.org/10.1101/2020.04.19.20071951 G Aernout Somsen, Cees van Rijn, Stefan Kooij, Reinout A Bem, Daniel Bonn, Small droplet aerosols in poorly ventilated spaces and SARS-CoV-2 transmission, The Lancet Respiratory Medicine, 2020, https://doi.org/10.1016/S2213-2600(20)30245-9.
Superspreading events
Ventilatie
Vergelijkbaar patroon met influenza
Kennis in de prakijk
* Goede ventilatie is een hele effectieve manier om aerosole verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Social distancing heeft weinig nut als je in een ruimte staat waar niet geventileerd wordt. De aerosolen zijn binnen 20 minuten overal in die ruimte. Ventilatie vermindert het aantal fijne druppels in de lucht snel.
* Bij een luchtvochtigheid van meer dan 40% daalt de infectiviteit van het virus significant. Eventueel kan de luchtvochtigheid verhoogd worden met luchtbevochtigers en/of met meer planten. Bepaalde plantensoorten zijn erg goed in het verhogen van de luchtvochtigheid naar 40% tot 60%.
* Druppels die groter zijn dan een aerosol zijn echter nog steeds belangrijke verspreiders van het coronavirus. Afstand houden helpt om besmetting via deze druppels te voorkomen. Maar gezien de grote invloed van zonlicht op de viruliteit van het virus is afstand houden binnen waarschijnlijk veel belangrijker dan buiten.
Referenties
